Tưởng làm xe ô tô điện “dễ xơi”, hàng trăm công ty ở Trung Quốc nhận trái đắng, nhà máy tỷ đô hoang lạnh, rác chất đống.
Tờ Bloomberg đưa tin, khi khách truy cập vào trang web của Byton, họ sẽ được chào đón bằng những hình ảnh đầy màu sắc của những chiếc xe điện sáng bóng đang lướt dọc theo những con phố. Tuy nhiên, những người đến thăm nhà máy sản xuất ô tô ở Nam Kinh của Byton có thể sẽ ít ấn tượng hơn. Nhà máy của Byton hiện đại và to lớn, nổi bật dưới cái nắng gay gắt của mùa hè. Nhưng không gian hoàn toàn im lặng. Việc sản xuất đã bị dừng kể từ khi đại dịch bắt đầu và hiện không có ai ở đây trừ một nhân viên bảo vệ.
Tình huống tương tự cũng diễn ra tại công ty Bordrin Motors. Cỏ dại rải rác quanh nhà máy và có một thông báo dán ở cổng chính nói về sự phá sản của nhà sản xuất ô tô điện này.
Bordrin và Byton đại diện cho mặt trái của thành công xe điện (EV) của Trung Quốc. Trong khi các ngôi sao như Nio và Xpeng tiếp tục huy động được hàng tỷ USD và hiện đang bán ô tô với số lượng ngang ngửa Tesla, thì số còn lại không được may mắn như vậy. Họ không thể huy động được nguồn vốn khổng lồ cần thiết để sản xuất ô tô ở quy mô lớn.
Ban đầu, những công ty này đề bị thu hút bởi các chính sách thưởng tiền mặt hoặc các biện pháp khuyến khích khác của chính quyền các địa phương để biến giấc mơ đưa Trung Quốc thành cường quốc xe điện trở thành hiện thực. Chính quyền địa phương đã giúp các nhà sản xuất thành lập các nhà máy hứa hẹn tạo ra việc làm và phát triển – nếu thành công. Nhưng tình thế bắt đầu thay đổi vào tháng 11, khi các cơ quan quản lý yêu cầu chính quyền địa phương xem xét và báo cáo lại quy mô hỗ trợ của họ đối với ngành công nghiệp ô tô.
Được báo động bởi sự đầu tư không kiểm soát vào lĩnh vực này, đi kèm với những vụ phá sản, Bắc Kinh đang áp dụng các biện pháp kìm hãm sự phát triển ngoài tầm kiểm soát của ngành xe điện.
“Chúng ta có quá nhiều công ty xe điện”, Xiao Yaqing, Bộ trưởng Công nghiệp và Công nghệ thông tin của Trung Quốc nói vào ngày 13/9. “Hoạt động mua bán và sáp nhập sẽ được khuyến khích vì thị trường cần tập trung hơn nữa”, ông nói thêm. Nguồn tin của Bloomberg cũng cho biết, chính phủ đang xem xét thiết lập các giới hạn sản xuất cho lĩnh vực xe điện. Theo đó, các tỉnh không thể bật đèn xanh cho các dự án mới cho đến khi công suất dư thừa được đưa vào hoạt động. Tài nguyên cũng sẽ chỉ được chuyển vào một vài trung tâm EV được lựa chọn.
Các động thái này là một dấu hiệu cảnh báo tiềm năng cho các nhà đầu tư đã đổ tiền vào các nhà sản xuất ô tô điện và các công nghệ hỗ trợ họ trong năm qua.
Có khoảng 846 nhà sản xuất ô tô đã đăng ký ở Trung Quốc và hơn 300 trong số đó sản xuất ô tô năng lượng mới, được định nghĩa một cách lỏng lẻo là xe điện hoặc xe hybrid. Phần lớn là những công ty không tên tuổi. Chỉ tính riêng trong năm 2020, quốc gia này đã bổ sung năng lực sản xuất mới khoảng 5 triệu chiếc, gấp khoảng 4 lần số lượng xe điện thực tế bán ra ở Trung Quốc trong năm đó. Theo các nhà quản lý, gần một nửa công suất đó đã không được sử dụng.
Bordrin, được thành lập bởi cựu giám đốc điều hành Ford là Huang Ximing vào năm 2016, đang đặt mục tiêu sản lượng hàng năm là 700.000 xe ô tô tại ba nhà máy. Nhưng họ đã hết tiền và đóng cửa trước khi tạo ra dù chỉ một chiếc ô tô. Ông Huang cũng đã mất tích hoàn toàn và không thể liên lạc được.
Trung Quốc không có hồ sơ công khai về các vụ phá sản, nhưng kể từ năm ngoái, ít nhất 10 nhà sản xuất xe điện được cho là đã hoạt động kém hiệu quả hoặc phải tái cơ cấu để tránh vỡ nợ.
Gary Dvorchak, giám đốc điều hành tại công ty cố vấn đầu tư Blueshirt Group LLC tại Bắc Kinh cho biết: “Đây là một kiểu rung chuyển cạnh tranh tư bản cổ điển. Bạn có được hàng loạt công ty và sau đó xảy ra tình trạng cung vượt cầu. Quá trình thất bại thường chậm hơn rất nhiều ở Trung Quốc vì các công ty nhận được sự hỗ trợ của chính phủ. Nhưng cuối cùng, một số công ty vẫn phải chết”.
Byton ít nhất vẫn tồn tại. Nhà sản xuất ô tô, do cựu giám đốc điều hành BMW AG và Nissan Motor đồng sáng lập, đã đình chỉ tất cả các hoạt động trong nước và bổ sung thêm nhân viên vào tháng 7 năm ngoái do đại dịch khiến việc kinh doanh của họ trở nên khó khăn hơn. Ngay cả trước Covid-19, công ty đã gặp khó khăn trong việc công bố thời hạn sản xuất và giao mẫu xe đầu tiên của mình, mặc dù trang web của họ vẫn chấp nhận đặt trước xe.
CUNG VƯỢT CẦU
Mọi thứ bắt đầu khởi sắc trong năm nay, khi Byton ký một thỏa thuận hợp tác chiến lược với nhà sản xuất iPhone Foxconn Technology Group vào tháng Giêng để bắt đầu sản xuất hàng loạt chiếc Byton M-Byte SUV vào quý đầu tiên của Năm 2022. Nhưng Foxconn đã rút nhân viên khỏi nhà máy Nam Kinh sau khi một trong những chủ nợ lớn nhất của Byton bắt đầu nắm quyền quản lý,. Tờ Nikkei thì cho biết sự hợp tác giữa hai bên đã bị đình chỉ do tình hình tài chính ngày càng tồi tệ của Byton .
Một đại diện của Byton từ chối bình luận về vấn đề này.
Tỉnh Giang Tô đang cố gắng trở thành một trung tâm xe điện, thu hút 32 tỷ USD đầu tư vào ngành công nghiệp ô tô trong sáu năm đến năm 2020. Hiện nay, đây là quê hương của hơn 30 nhà sản xuất ô tô. Nhưng tỉnh này đã trở thành tâm điểm của một cuộc điều tra vào đầu năm nay, cho thấy một số chính quyền địa phương đã lách các biện pháp giảm thuế và ưu đãi đất đai để thu hút các nhà sản xuất ô tô nằm ngoài phạm vi hướng dẫn của chính phủ. Điều này dẫn đến “các vấn đề nổi bật về tỷ lệ sử dụng năng lực sản xuất thấp và công suất nhàn rỗi”, các quan chức tỉnh Giang Tô cho biết trong một tuyên bố vào tháng hai, mà không giải thích chi tiết.
“Chính quyền địa phương đặt nhiều kỳ vọng vào sự phát triển của các công ty sản xuất xe năng lượng mới, với hy vọng khai thác cơ hội của ngành và thúc đẩy mở rộng kinh tế địa phương”, Cui Dongshu, Tổng thư ký Hiệp hội Xe khách Trung Quốc, cho biết trong một cuộc phỏng vấn. “Các nhà đầu tư cũng nhìn thấy tiềm năng sinh lời rất lớn. Điều này đã dẫn đến tình trạng dư thừa công suất”.
Nhà máy ở Nam Kinh của Yinlong New Energy được động thổ vào năm 2017 với tổng vốn đầu tư theo kế hoạch là 10 tỷ nhân dân tệ (1,6 tỷ USD). Sản lượng được đặt ra là 30.000 xe thương mại năng lượng mới, chủ yếu là xe buýt điện và cũng có kế hoạch sản xuất pin EV. Việc sản xuất dự kiến bắt đầu vào năm 2018 nhưng hiện nay nhà máy đã hoàn toàn bị bỏ hoang. Rác thải chất đống dọc theo các bức tường và các con đường nối các tòa nhà.
Cổ đông lớn nhất của công ty, Gree Electric Appliances, cho biết vẫn còn phạm vi hợp tác, trong việc tăng cường khả năng sử dụng công suất và khả năng cạnh tranh của nhà sản xuất ô tô này hoặc thúc đẩy công nghệ pin của hãng.
Một số nhà sản xuất ô tô lâu đời của Trung Quốc đang theo dõi tình huống này với cảm nhận đây là điều chắc chắn sẽ xảy ra. Zhejiang Geely Holding Group, một trong những nhà sản xuất ô tô thuộc sở hữu tư nhân lớn nhất Trung Quốc khẳng định họ đang chứng kiến một chu kỳ tự nhiên và điều đó sẽ liên quan đến một số thương vong.
“Một số người vội vàng xây dựng một, hai, ba, năm nhà máy, ngay cả khi chiếc ô tô đầu tiên của họ chưa có mặt trên thị trường”, Giám đốc điều hành Group Lotus là Feng Qingfeng cho biết.
“Khi mọi người nghĩ rằng việc chế tạo ô tô rất dễ dàng, họ cùng đổ xô vào làm. Khi nhận ra việc kinh doanh xe hơi không dễ dàng như vậy, họ ngừng đầu tư. Đó là bàn tay vô hình của nền kinh tế thị trường”.
Nguồn: Bloomberg